تزیینات مسجد امام اصفهان:

تزیینات از جمله اصلی ترین عناصری بوده اند که در ساخت ابنیه دوره صفوی به آن بسیار توجه شده. این اهمیت را در مسجد شاه اصفهان نیز می توان دید. در ادامه از زیبایی های این مسجد خواهیم گفت:

کاشی‌کاری:

در زمان حاکمیت سلجوقی و سده پنجم هجری استفاده از کاشی در عوض نقاشی بر روی دیوار رواج زیادی یافت. با اینکه عمر هنر کاشی و لعاب ایران به بناهای دوران باستان بر میگردد و بناهای هخامنشی هم نمونه‌هایی از این هنر را در خود داشتند. می‌توان گفت که کاشی کاری و استفاده از این تزیینات در آراستن مساجد ایرانی نقش بسزایی داشتند.

چون مسجد شاه عباس بسیار وسیع بود بنابراین نمی توانستند از شیوه ظریفِ کاشی‌های معرق مسجد شیخ لطف‌الله برای زیبا کردن آن نیز استفاده کنند. بنابراین روش تازه ای ابداع شد که بعد از آن در کاشی‌کاری بناهای معمولی و خانه‌های مردم هم بسیار مورد استفاده قرار گرفت. در این روش کاشی ها در اندازه های کوچک ساخته و بعد با کنارهم جای گرفتنشان در رنگ‌های متفاوت طرح مورد نظر آشکار می‌شود. در این تکنیک رنگ‌های متفاوت و زیبا بدون نشت و بوسیله خطوط رنگی جداکننده، در کنار هم، بر روی یک کاشی جای گیرند. این کاشی به کاشی‌ هفت‌رنگ شهرت دارد. در کاشی‌های هفت رنگ مسجد امام، رنگ آبی بر همه رنگ‌ها غالب است و نقش‌های درونش همه انتزاعی هستند. به این صورت حالات آسمانی و معنوی را نشان می دهند. چلیپا که یکی از نقوش ایرانی کهن است اولین بار در این مسجد مورد استفاده قرار گرفته. نقوش درخت، پرندگان و موجودات زنده با الهام از سبک تیموری در قسمت هایی از شبستان مسجد نیز مورد استفاده قرار گرفته اند.

اغلب بخش های این مسجد از خارج و داخل به زیبایی کاشی‌ کاری شده‌اند و با اینکه تکنیک هفت‌رنگ کار ساخت را تسریع می کرد، ولی آراستن مسجد در دوران بلند حکومت شاه‌عباس تمام نشده و جانشینانش این کار را به پایان رساندند.

کتیبه‌ها:

کتیبه سردر اصلی را علیرضا عباسی، خوش‌نویس معروف نوشته. در این کتیبه آمده که ساخت مسجد به دستور شاه عباس و به خرج او انجام گرفته، نام استاد علی‌اکبر اصفهانی معمار و محب‌علی بیگ‌الله مباشر بنا نیز در این کتیبه به خط ثلث آمده. عبدالباقی تبریزی، محمدصالح اصفهانی، محمدرضا امامی و محمد غنی دیگر هنرمندان خوش‌نویسی بودند که کتیبه‌های این بنا را نوشته اند.

این مسجد کتیبه‌های زیادی با مضامین سوره‌های قرآن، درود بر پیامبر و خاندانش، اشعار فارسی، فرمان‌های شاه عباس و ماده ‌تاریخ‌های ساخت و اتمام بنا را در خود دارد. کتیبه مربوط به وقف‌نامه و موقوفات مسجد با عبارت بسم الله الرحمن الرحیم که در ضلع جنوب غربی جای دارد و بر روی سنگ مرمر حک شده، بعد از دوره صفویان یا به سرقت رفته و یا از بین رفته.

سنگاب:

ظرفی بزرگ تراش‌خورده که از یک سنگ یکدست ساخته شده. آب باران حیاط مساجد، امامزاده‌ها و اماکن عمومی در این ظرف سنگی جمع می شدند تا افراد بتوانند جهت وضو گرفتن یا آشامیدن از این آب استفاده کنند. داخل این ظرف های سنگی به نقوش، اشعار و آیات قرآن مزین می‌شد. مردم آب سنگاب ها را شفابخش می‌دانند. جالب است بدانید در پیروان سایر ادیان نیز می توان سنگاب ها را در میان چینی‌ها، هندی‌ها، ژاپنی‌ها نیز دید.

7 سنگاب در مسجد امام از دوره صفوی وجود دارد. این ظرف ها از سنگ یشم، مرمر و آهک ساخته شده‌اند و برخی دارای کتیبه‌هایی هستند از جمله سنگاب چهل‌ستون غربی از سنگ یشم که اشعاری در وصف حضرت علی و ماده ‌تاریخ مربوط به دوران شاه سلیمان را برخود دارد. سنگاب های مسجد امام‌ در مقابل در ورودی، چهل‌ستون غربی و شرقی، گنبد غربی و شرقی، دالان مشرف به حیاط و پایان مدخل ورودی اصلی مسجد جای دارند.

برخی از این سنگاب‌ها را حالا داخل حفاظ شیشه‌ای قرار داده اند و تعدادی نیز در دسترس عموم هستند که متاسفانه آسیب های زیادی هم دیده اند.