سردار ماکو:

سرگذشت سردار ماکو:

مرتضی قلی خان ‌اقبال‌السلطنه که به سردار ماکو معروف بود در سال 1243خورشیدی متولد شد. سردار فرزند تیمورخان اقبال‌السلطنه (تیمور پاشا خان) بود. پدرش حاکم ماکو، سرحددار ایران و رییس ایل بیات های ماکو بود. بیات ها کسانی در اواخر صفویه به اجبار از ناحیه عراق و چخور سعد به ماکو مهاجرت کردند و محافظت مرز ماکو را عهده دار شدند. طایفه بیات ها از اواسط حاکمیت سلسله قاجار به عنوان تنها قدرت مسلط ناحیه شمال غرب کشور معروف بودند. مرتضی قلی خان بعد از فوت پدر قدرت را بدست گرفت و اصلاحات داخلی را شروع کرد و تلاشش این بود که منطقه حاکمیت طایفه خود را توسعه دهد البته در این راه مخالفان زیادی هم داشت. خوب است بدانید که سردار ماکو مدرسه ای تاسیس کرد به نام دبستان اقبال. او این مدرسته را طبق الگوی مدارس روسیه ساخت که البته تنها 3 سال فعال بود چون خوانین از ادامه فعالیت این مدرسه خرسند نبودند.

سردار با مقامات روس و عثمانی برای افزایش قدرتش، روابط نزدیکی داشت. اقبال‌السلطنه در شروع جنگ جهانی همسوی عثمانی ها بود و جلوگیری از امتداد خط آهن تبریز ـ جلفا تا ماکو نیز از اقدامات او بود که جهت حمایت از عثمانی ها انجام داد.

او با پشتیبانی دو تن از خوانین: عزت‌الله ‌خان خواهرزاده سردار و نصرت‌الله ‌خان فرزند امیر امجد و قیام مردم بعد از صدور دستور انتخاب انجمن، مجبور شد ماکو را ترک کند و به سمت قفقاز برود. بعد از به قتل رسیدن مظفرالدین ‌شاه و به قدرت رسیدن محمدعلی ‌میرزا، مقابله با آزادی خواهان و همسویان مشروطه شروع شد. مرتضی ‌قلی‌ خان در این زمان با دربار ارتباط گرفت و با یاری خوانین بار دیگر به ماکو برگشت. فعالیت های او شامل از بین بردن مشروطه ‌خواهان و تلاش برای تعطیلی انجمن ماکو می شد. سپس به بهانه تمایلات سردار به طرفداری از عثمانی بازداشت و در قفقاز تحت‌ نظر قرار گرفت. بعد از مدتی دیگر بار به ماکو برگشت و تا اوایل حکومت رضاشاه در سمتش ماند تا اینکه سرلشکر عبدالله طهماسبی فرمانده لشکر آذربایجان با ترفندی زندانی اش کرد و اموالش را نیز توقیف کرد. اقبال‌السلطنه در زندان مرد، خیلی ها هم معتقدند که او را کشتند.

تاریخچه ساخت کاخ باغچه جوق:

ساختن کاخ باغچه جوق را در زمان تیمور پاشاخان شروع کردند. او در مقابل سایر خان های ایران قدرت و ثروت بیشتری داشت. ساختن این کاخ حدودا 30 سال تا دوره حکومت فرزندش مرتضی‌‌ قلی‌ خان اقبال‌السلطنه طول کشید. کاخ را در سال های 1313 تا 1324 هجری قمری ساختند ولی همانطور که گفتیم می گویند ساختش 30 سال زمان برده تا تزیینات داخلی بنا تکمیل شود. مرتضی قلی خان اقبال السلطنه حاکم مقتدر اواخر دوره قاجاریه و از سرداران مظفرالدین شاه قاجار بود و در دوره فرمانروایی اش موفق شد حکومت نیمه مستقلی تشکیل دهد. زندگی او پر از فراز و نشیب بود و ماجراهای زیادی را با خود داشته. وقتی رضاخان به قدرت رسید او هم همچون مابقی حکام محلی و سرکردگان عشایر دستگیر و کشته شد و دارایی اش را توقیف کردند.

بنای ساخته شده در اختیار وراث سردار بود تا این که در سال 1353 خورشیدی توسط دولت خریداری شد و پس از مرمت درهایش را در سال 1364 خورشیدی برای بازدید عموم مردم باز کردند.

عمارت باشکوه کاخ باغچه جوق بازمانده ای از تاریخ ایران بشمار می رود و بخشی از شکوه و هنر معماران ایرانی و مشارکتشان با مهندسان روسی و اروپایی را نشان می دهد. معماری کاخ باغچه جوق تلفیقی از معماری ایرانی و غربیست که به بهترین نحو در کنار هم قرار گرفته اند. این کاخ ویژگی های هنری و معماری زیادی دارد که منحصر به خودش است، و علاوه بر یک عمارت مجموعه بی نظیر است که توجه همگان را جلب کرده.

در 11 تیر سال 1375 بود که این بنا به شماره 1739 در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسیده و از سال 1382 تا 1383 مرمت محوطه، عمارت ها و فضاهای خدماتی اش را انجام داده اند.