تاریخچه قلعه ناریکالا تفلیس:

ناریکالا یادگار ساسانیان:

پیش تر نیز به این مهم اشاره کردیم که ناریکالا را ایرانیان ساسانی ساختند، به سبکی ایرانی و با حضور معماران ماهر ایرانی. هنگام احداث این قلعه امپراتوری ساسانی بر ایران فرمانروایی می کردند و همزمان قسمت هایی از سرزمین های دیگر را هم اداره می کردند. در زمان امپراطوری ساسانیان تفلیس نیز یکی از بخش های ایران بشمار می رفت. پس طبیعیست که حالا قلعه ای ایرانی و بسیار قدیمی را بر فراز کوه متاتسمیندا ببینیم. این قلعه نخست نامی بومی بر خود داشت.

این قلعه باستانی را در آن زمان با نام شوریس سیخه، به معنی دژ رشک آور معرفی می کردند. این منطقه از شهر تفلیس، در دوره ساسانیان تقریبا نزدیک مرز ایران واقع شده بود و محققان معتقدند که این قلعه کاربرد دفاعی و امنیتی داشت. در این قلعه بخش های دیگری همچون زندان و سیاهچاله نیز ساخته بودند.

سال ها بعد در قرن هفتم میلادی، وقتی که امویان بر سرزمین های خاورمیانه حکومت می کردند، قلعه ناریکالا ظاهرش با تغییر و تحولاتی مواجه شد. در این تغییرات دیوارهای زیادی ایجاد کردند و ساختمان دفاعی ناریکالا توسط عرب ها توسعه داده شد. برای رفاه حال امیر نیز، قصری را داخل این قلعه ساختند. البته در ادوار دیگر نیز ناریکالا بارها تغییر و تحولاتی را به خود دیده. مثلا در قرن یازدهم میلادی و حکومت شاه داویت چهارم، بار دیگر این قلعه مورد توجه قرار گرفت و طی ساخت و سازهایی قسمت هایی را به آن اضافه کردند.

قلعه ناریکالا در زمان حملات مغول ها به کشور ایران و سایر سرزمین های همسایه و بخاطر وجود این مهاجمان تغییر نام داد. با شروع حاکمیت مغول ها شوریس سخه با نام «نارین قلعه» شهرت یافت. در لغت نامه دهخدا، نارین معنای خزانه را می رساند؛ ولی منابع انگلیسی نارین قلعه را معادل قلعه کوچک می دانند.

با اینکه مغول ها این سرزمین را مورد حملات خود قرار دادند، ولی خوشبختانه ناریکالا درگیر این کشمکش ها نشد. پس از حمله مغول ها این بنا مورد توجه فرمانروایی مغول ها قرار گرفت و توسط حکام آن دوره در قرون شانزدهم و هفدهم، بازسازی و تحکیم شد.

زیان بارترین آسیبی که این بنا متحمل شد، تخریب های ناشی از زلزله سال 1827 میلادی بود. در این زلزله بخش های مهمی از قلعه نابود شدند. بنابراین می توان گفت ساختمانی که حالا می بینید، نتیجه مرمت ها و بازسازی های قرن های شانزدهم و هفدهم میلادی است. بعضی منابع تخریب ناریکالا در سال 1827 را به انفجار مهمات روس ها مربوط می دانند. چون مهمات را در این قلعه نگهداری می کردند.

نام ناریکالا از نام مغولی، قلعه نارین گرفته شده. این نام در گذر سال ها و بخاطر تفاوت گویش اهالی شهر، کم کم به ناریکالا تبدیل شد. ناری همان نارین و کالا همان قلعه را می رساند.

حالا قلعه ناریکالا شرایط با ثباتی را تجربه می کند و با اینکه هزار و ششصد ساله شده اما هنوز مستحکم و پابرجاست.