دخمه زرتشتیان یزد

ساخت آرامگاه در میان پیروان همه ادیان رواج داشته است، حتی در میان زرتشتیان که رسم نبوده مردگان را به خاک بسپارند.از نمونه‌های آرامگاهی که از آن‌ها بر جای مانده چنین بر می‌آید که نخست مرده را در جایی دور از آبادی به نام دخمه یا برج خاموشان می‌گذاشتند.این دخمه در ۱۵ کیلومتری جنوب شرقی یزد در حوالی منطقه صفائیه و روی یک کوه رسوبی و کم ارتفاع قرار گرفته‌است.کارکرد این برج برای دفن جنازه‌ها بوده‌است ، در گذشتهٔ دور جنازه‌ها را بالای برج می‌گذاشتند تا خوراک پرنده‌ها شود ، بعد استخوان‌ها را در چاهی می‌ریخته‌اند. این کار برای جلوگیری از آلوده شدن خاک بوده‌است چون بنا بر عقاید زرتشتیان دفن مردار موجب آلودگی عنصر مقدس خاک می‌گردید و لازم به ذکر است که در دین زرتشتیان بی‌تابی برای مرگ عزیزان شدیداً منع شده‌است.

سپردن مردار به دخمه

نسا یا مردار توسط فرد یا افرادی موسوم به نِساکش از خانه به محل دخمه انتقال می‌یافت و تحویل مسئول دخمه داده می شد و در آنجا باقی می‌ماند تا متلاشی می‌شد و سپس فردی که تمام عمر محکوم به خارج نشدن از دخمه بود،استخوان های باقی مانده را درون چاه وسط برج می ریخت.استخوان‌های بازمانده مردم عادی درون چاه ریخته می شد و استخوان بزرگان و پادشاهان  را در «استودان» یا «اسدانه» نگه داشته میشدند و در مقبره می گذاشتند : مانند مقبره کوروش کبیر که یک دخمه سربسته و بدون نفوذ به حساب می آید چون اکثر دخمه ها در بلندی ها و بدون سقف ساخنه میشدند تا فقط پرندگان بتوانند از جسد تغذیه کنند.