حیدر علی اف:

حیدر علی اف، رهبر ملی آذربایجان:

پیشتر گفتیم که مرکز حیدر علی اف به مناسبت هشتاد و نهمین سالگرد تولد رهبر آذربایجان ساخته شد. حیدر علی اف در تاریخ 10 می سال 1923 میلادی، در شهر نخجوان به دنیا آمد. دوران دبیرستانش در کالج تعلیم و تربیت نخجوان گذشت و برای تحصیلات دانشگاهی، به دپارتمان معماری موسسه صنعتی آذربایجان رفت؛ چون جنگ جهانی دوم شروع شد موفق نشد تحصیلاتش را به پایان برساند. در سال 1941 به استخدام کلانتری جمهوری خودمختار نخجوان درآمد و چند سال بعد به آژانس امنیت ملی پیوست.

حیدر علی اف به مسکو و بعد به سنت پترزبورگ سفر کرد و در مقاطع تکمیلی تحصیل خود را ادامه داد. در سال 1957 موفق شد از دانشکده تاریخ دانشگاه آذربایجان فارغ التحصیل شود. بعد از 25 سال سابقه کار در امنیت ملی کشور، در سال 1964 به منصب نایب رییس کمیته امنیت ملی جمهوری سوسیالیستی آذربایجان رسید.

دقیقا 3 سال بعد، حیدر علی اف باز پیشرفت دیگری تجربه کرد و این بار به صندلی ریاست امنیت ملی آذربایجان رسید. موفقیت های او ادامه دار بود و با برگزاری یک انتخابات در نشست کمیته مرکزی حزب کمونیست آذربایجان در سال 1969، به عنوان رهبر آذربایجان معرفی شد. 

فعالیت های او فقط به کشور آذربایجان نشد. او یکی از اعضای فعال و جایگزین دفتر سیاسی کمیته مرکزی حزب کمونیست اتحاد جماهیر شوروی نیز بود، او ضمن اینکه موفق شد در سال 1982 میلادی به سمت معاون اول کابینه وزیران اتحاد جماهیر شوروی برسد. او نقش بزرگ و حیاتی در زندگی اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی آذربایجان داشت. حدود 20 سال عضو شورای عالی قضایی اتحاد جماهیر شوروی و جمهوری سوسیالیستی آذربایجان بود، در سال 1987 در اعتراض به سیاست های میخائیل گورباچف، آخرین رهبر اتحاد شوروی استعفا داد.

بعد از رقم خوردن روزی خونین در 20 ژانویه 1990 در باکو توسط نیروهای شوروی، حیدر علی اف بیانیه ای به نمایندگی آذربایجان در مسکو فرستاد و خواستار برخورد جدی با مسوولان این فاجعه غیرانسانی شد. درضمن او به نشانه اعتراض به سیاست های اتحاد جماهیر شوروی در قبال کشتار اهالی قره باغ، در سال 1991 از حزب کمونیست شوروی استعفا داد. سپس به باکو برگشت و بعد به نخجوان رفت و با قبول ریاست مجلس آذربایجان و رییس شورای عالی جمهوری خودمختار نخجوان به فعالیت های خود ادامه داد.

بحران آذربایجان و ریاست جمهوری حیدر علی اف:

در سال ۱۹۹۳ و ماه های می تا ژوئن آذربایجان بحران بزرگی را تجربه می کرد و از جنگ داخلی در رنج بود و چیزی نمانده بود که استقلال خود را از دست بدهد؛ حالا مردم به رهبران آذربایجان فشار وارد می کردند تا حیدر علی اف به باکو برگردد و راس قدرت را بدست بگیرد. حیدر علی اف در تاریخ 24 ژوئن 1993 به عنوان کفیل رییس جمهوری آذربایجان انتخاب و در 5 اکتبر 1993 و با یک رفراندوم ملی، رسما عنوان رییس جمهور مردم آذربایجان را بدست آورد. حیدر علی اف در 11 اکتبر سال 1998 بار دیگر در انتخابات به عنوان رییس جمهور آذربایجان انتخاب شد. او در سال 2003 هم قصد شرکت در انتخابات را داشت؛ ولی به علل پزشکی، رد صلاحیت شد و رقبا وارد میدان سیاسی شدند. 

سرانجام حیدر علی اف، رهبر ملی آذربایجان در تاریخ 12 دسامبر سال 2003 از دنیا رفت و در باکو دفن شد.