تاریخچه کشور جمهوری آذربایجان:

(قسمت 3)

...در سال ۱۹۱۲ حزب مساوات که انشعابی از حزب همت بود پدید آمد. با سقوط تزارها حزب بلشویک که شامل ارامنه و روسها می شد که تلاش می کردند دولتی کمونیستی تشکیل دهند با مقابله شدید مردم مسلمان و تشکیل ارتش اسلامی اقداماتشان با شکست مواجه شد، بالاخره در روز ۱۸ می سال ۱۹۱۸ جمهوری آذربایجان با عنوان جمهوری دموکراتیک آذربایجان توسط محمدامین رسولزاده رهبر حزب مساوات استقلال خود را اعلام کرد. کشتار شوشی رخ داد و نسلکشی وحشتناکی رقم خورد که طی آن سی هزار ارمنی کشته شدند.

جمهوری دموکراتیک آذربایجان نخستین حکومت جمهوری در میان کشورهای مسلمان بود. البته باید گفت که تلاش ها و اقدامات جمهوری دمکراتیک آذربایجان برای شروع گفتگوهای اتحاد با ایران باهجوم بلشویکها با شکست مواجه شد و این کشور نوبنیاد فقط دوسال استقلال خود را حفظ کرد، چرا که بعد از آن تحت سلطه اتحاد جماهیر شوروی قرار گرفت.

در اتحاد جماهیر شوروی:

با پیروزی بلشویک ها از سال ۱۹۲۰، جمهوری آذربایجان برای ۷۱ سال تا ۱۹۹۲، با عنوان جمهوری سوسیالیستی آذربایجان شوروی و از جمهوری های عضو اتحاد جماهیر شوروی سوسیالیستی شناخته می شد.

از ۱۹۲۲ تا ۱۹۳۶ ، آذربایجان قسمتی از جمهوری سوسیالیستی ماورای قفقاز شوروی شناخته می شد و همچون ارمنستان و گرجستان، در این برهه رشد چشمگیر شهرنشینی و توسعه های گسترده اقتصادی، صنعتی را تجربه کرد. این تغییرات و افزون بر آن رشد اجتماعی آذربایجان بخصوص در بخش آموزش سبب شد تضادهای اجتماعی میان کلانشهر باکو، و مناطق سنتی و روستایی آن بوجود آید. قبل از حکومت استالین آموزش در این کشور به زبان آذربایجانی انجام می گرفت و مقامات اجرایی نیز آذربایجانی بودند ولی از زمان حکومت استالین ( ۱۹۵۳ - ۱۹۲۸ م) و رهبری باقروف بر حزب کمونیست آذربایجان، این کشور تحت سیطره و قدرت مسکو قرار گرفت و برنامه هایش تغییر کرد. بعد از مرگ او استقلال جمهوری آذربایجان توسعه یافت و بستری خوب برای رشد و ارتقای نخبگان سیاسی و فکری آذربایجان بوجود آمد. فراهم شد. این افراد نخبه در زمان بروز جدل و نزاع با ارمنیان قره باغ، در فوریه ۱۹۸۸ ، در میان رهبران جبهه خلق آذربایجان (اپوزیسیون)، و هم مخالفان کمونیستشان حاضر بودند. در سالهای ۱۹۸۸ و ۱۹۹۰ ، خشونت بر ضد ارمنیان به ترتیب در سومقائیت، و باکو پدید آمد و خود را نشان داد و ناگزیر نهایتا در ۱۹۹۰ حکومت مسکو عملیاتی نظامی علیه جمهوری آذربایجان ترتیب داد.

استقلال مجدد:

بعد از کودتای ناموفقی که علیه گورباچف رهبر شوروی در اوت ۱۹۹۱ صورت گرفت و ناکام به پایان رسید، جمهوری آذربایجان استقلال تمام و کمال خود را اعلام کرد و ایاز مطلب اف، رهبر حزب کمونیست اولین رئیس جمهور آذربایجان به رسمیت شناخته شد. گروه اپوزیسیون، جبهه خلق آذربایجان در مه ۱۹۹۲ مطلب اف را از قدرت برکنار کردند، و نامزد آن ابوالفضل ایلچی بیگ را که شعار جدایی از کشورهای مستقل مشترک المنافع و حفظ سیطره بر قره باغ کوهستانی را داشت در انتخاباتی که این جبهه برگزار کرد توانست رای اکثریت را بدست آورد و پیروز این میدان شود.